گیاه رازیانه : خواص، کاربردها و گونه های مختلف

گیاه رازیانه (Foeniculum vulgare) یکی از گیاهان چندمنظوره و پرکاربرد از خانواده چتریان (Apiaceae) است که به دلیل خواص دارویی و آشپزی خود شناخته می‌شود. این گیاه در نواحی مختلف جهان کشت می‌شود و دارای گونه‌ها ی مختلفی است، از رازیانه معمولی که به طور گسترده در آشپزی و طب سنتی استفاده می‌شود، تا رازیانه فلورانس که به دلیل پیازهای بزرگ و سفیدرنگش مشهور است، و حتی رازیانه برنزی که به عنوان یک گیاه زینتی شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی انواع و گونه‌های مختلف گیاه رازیانه می‌پردازیم.

رازیانه معمولی (Foeniculum vulgare): رازیانه معمولی یا رازیانه وحشی، رایج‌ترین گونه از این گیاه است که به طور گسترده در مناطق مدیترانه‌ای و دیگر مناطق گرمسیری و معتدل کشت می‌شود. این گونه به ارتفاع 1 تا 2.5 متر می‌رسد و دارای ساقه‌های توخالی و شیار‌دار، برگ‌های پرمانند و گل‌های زردرنگ چتری است. از دانه‌های این گونه برای تهیه ادویه و دارو استفاده می‌شود. روغن استخراج شده از دانه‌های رازیانه معمولی دارای خواص ضد‌ باکتریایی، ضد التهابی و ضد اسپاسم است.
رازیانه شیرین (Foeniculum vulgare var. dulce): رازیانه شیرین یکی از واریته‌های پرمصرف رازیانه است که به دلیل طعم شیرین و ملایم خود در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این واریته دارای ساقه‌های ضخیم‌تر و برگ‌های نازک‌تر و پرپشت‌تر نسبت به رازیانه معمولی است. دانه‌های رازیانه شیرین حاوی اسانس‌های عطری هستند که به غذاها و نوشیدنی‌ها عطر و طعم خاصی می‌بخشند. این واریته به ویژه در تهیه سالادها، سوپ‌ها و دمنوش‌ها کاربرد دارد.
رازیانه فلورانس (Foeniculum vulgare var. azoricum): رازیانه فلورانس یا رازیانه پیازی یکی دیگر از واریته‌های مهم رازیانه است که به دلیل تولید پیازهای بزرگ و سفیدرنگ در قاعده ساقه‌ها شناخته می‌شود. این واریته بیشتر در مناطق اروپایی کشت می‌شود و به دلیل طعم ملایم و کمی شیرین، در آشپزی ایتالیایی و مدیترانه‌ای بسیار محبوب است. پیازهای رازیانه فلورانس به صورت خام در سالادها یا پخته در غذاهای مختلف استفاده می‌شوند.
رازیانه برنزی (Foeniculum vulgare ‘Purpureum’): رازیانه برنزی یا رازیانه ارغوانی به دلیل برگ‌های زیبای خود که به رنگ برنزی یا ارغوانی هستند، به عنوان یک گیاه زینتی در باغ‌ها کشت می‌شود. این واریته نیز دارای خواص دارویی مشابه با دیگر گونه‌های رازیانه است، اما بیشتر به دلیل ظاهر جذابش در باغ‌آرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساقه‌ها و برگ‌های این واریته به ارتفاع 1.5 تا 2 متر می‌رسند و گل‌های زردرنگ چتری تولید می‌کنند.
رازیانه وحشی (Foeniculum vulgare var. vulgare): رازیانه وحشی گونه‌ای است که به صورت خودروی در مناطق مختلف رشد می‌کند. این گونه دارای ساقه‌های باریک‌تر و برگ‌های کم‌پشت‌تر نسبت به گونه‌های کشت شده است. دانه‌های رازیانه وحشی نیز دارای خواص دارویی هستند، اما به دلیل طعم تلخ‌تر و کمتر معطر، کمتر در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. رازیانه وحشی بیشتر به عنوان یک گیاه دارویی برای درمان مشکلات گوارشی و التهابی استفاده می‌شود.